RUDI EREBARA DHE VEZET E THELLEZAVE- Nje roman trondites.

-
Vezet e thellezave eshte romani i fundit i autorit Rudi EREBARA , nje roman qe te trondit. Lufta te trondit, persekutimi te trondit, vuajtja te trondit, dhimbja te trondit, pafajesia e femijes te trondit, revolucioni te trondit. Sipas nje kendveshtrimi te pergjithshem ne kritiken boterore te letersise pranohet  qe pjesa me e madhe e letersise posttraumatike nuk eshte edhe aq e mire. Kjo e ka shpjegimin e saj. 
Se pari, autoret nuk jane ende te distancuar nga ajo cka ka ndodhur. 
Se dyti, egersia dhe intensiteti i ngjarjeve, te gjitha te perjetuara ne nje periudhe te shkurter kohore, dhe te gjitha te egra, makabre, njera me makabre se tjetra, edhe kjo mungese hapesire kohore sjell nje "frenim" te autoreve. 
Se treti, edhe autoret pas luftes jane te amullt, qetesia qe pason ne fillimet e veta u duket e rrejshme dhe e papranueshme. 
Pra ne thelbin e vet kjo letersi me gjithe qellimin e mire dhe te padiskutueshem, nuk eshte edhe aq edhe mire. Kjo letersi vuan nga parcialiteti, qofte nga forma, qofte nga permbajtja. Personazhet nuk skaliten mire dhe nuk behet dallimi mes tipikes dhe tipizimit. Vecanerisht problemet e tipizimit jane edhe ato qe e demtojne me shume. Nga pikepamja e stilit  ka mangesi strukturash dhe gjuha me qellim nuk eshte e latuar dhe e perzgjedhur, por kemi te bejme ne shumicen e rasteve me nje gjuhe te vrazhde, gati-gati zhargon. Por nga ana tjeter, e gjithe kjo prurje, qe cdo letersi do ta kishte zili, ka edhe nje ane te mire, nese e shohim nga ky kendveshtrim. Ndoshta i sherbejne qellimit me te madh se ne, per te kuptuar te keqen, qe pastaj po ne te kuptojme te miren me mire.
Ne fakt ka shume teori dhe mendime per  menyren se si shfaqet letersia tek nje autor, se si vjen ajo te ai dhe se si e perdor ai kete dhunti.Nese shikojme letersine ne fjale, ajo ka nje shkeputje nga vete autoret, eshte si ne ajer, here-here ndodh qe ndonje shkendije t'i sjelle ata ne toke drejt hulumtimit te ndjenjave dhe te shpirtit te tyre, por kjo eshte po aq sporadike sa edhe vete ekzistenca e ketyre autoreve. 
Ne kete kontekst me pelqen t'u bashkangjitem formalisteve ruse te cilet pranojne dhe mbrojne pikepamjen se letersia, energjite e saj vijne si nje vullkan, vijne nga se brendshmi. Romani "Vezet e thellezave" i Rudi Erebares  e verteton  me se miri kete qendrim.
Autori duket qarte qe zoteron mekanizmin e letersise. Ai di shume bukur te perzgjedhe historine me tipike dhe permes saj te na jape nje tipizim te asaj kohe. Personazhet e tij jane te paket ne numer por me ngarkese te larte emocionale. Ky eshte nje sekret qe Rudi e zoteron fale qendrimit te tij ideoemocinal. Qellimi i tij si autor ne kete rast nuk ka qene ne asnje cast ekspozimi, por leximi. Duke ndare kete qendrim me veten ai arrin te mbaje analizen e hollesishme te nje sistemi te caktuar politik edhe permes nje 13 vjecareje, sikur eshte Aferdita, vajza kryeqytetase qe ideologjia ndryshe e prindit te saj, e hodhi ne egersine dhe indeferentizmin e pushtetit, krejtesisht  ne meshire te fatit. Eshte nje "praktike" e njohur ne letersi  syri i nje femije per te bere analiza te thelluara te nje sistemi te caktuar, apo te nje lufte te caktuar. Kujtojme, te parin qw na vjen nder mend "Ditari i Ana Frankut". E perbashket eshte femija. Imazhi. Imazhi qe na con me gjithe personazhin ne kalvarin e vuajtjeve. Merite e autorit eshte fakti qe kete imazh ai pasie ka gjetur, na e servir me elegance, stil, por c'eshte me e rendesishmja me shpirt. Ne cdo rresht qe lexon dhimbja eshte aty, uleritese ne heshtjen e saj, uleritese ne syte e femijes dhe te nenes se vet. Dhimbja zoteron ngjarjen, dhimbja zoteron mendjen dhe ndjeshmerine tone duke arritur te na percoje, jo keqardhje, por shprese, jo humbje, por dashuri. Jane keto elemente qe e mbajne leximin gjalle deri ne fund.Ne jetojme tashme jo me me imazhin, harrojme primardialitetin e letersise dhe behemi njesh me te, jetojme me ankthin e zgjimit pas nje nate te eger dimri ne mal, pothuaj jashteDhe duam( ah, sa shume duam!), te ndihmojme personazhet tane.Ne nje cast te tille autori duhet te ndjehet me te vertete i bekuar, sepse ka mberritur kesisoj qellimin dhe funksionin e ekzistences se vete letersise.George Eliot thote:"Funksioni i romanit eshte te shperndaje simpati ku qeniet njerezore mbajne nje qendrim te barasvlefshem me veten".
Mendoj se Rudi Erebara me "Vezet e thellezave" e arrin me se miri kete kerkese qenesore te romanit.
   
Botuar ne gazeten "Nacional".(2011)   Dihet qe pas ketij romani Rudi Erebara ka botuar edhe romanin "Epika e yjeve te mengjesit".                                                                                                                             

Comments

Post a Comment

ME TE LEXUARAT

GJINKALLA DHE MILINGONA

-
Image
 Na ishin njëherë një Gjinkallë dhe një Milingonë. Në fakt ato kishin qenë edhe herë të tjera bashkë dhe ishin ndarë, por unë kësaj here mendova që t’i bashkoj prapë. Le që ato të dyja me sa duket nuk bënin dot pa njëra-tjetrën, kështu që edhe po  të mos isha unë sebep, ato do të bashkoheshin se do bashkoheshin një ditë…      Nejse…Ishte një ditë e bukur vere. Gjinkalla kishte veshur një mantel të ri ngjyra-ngjyra dhe po i gëzohej atij dhe vetvetes që po i dukej shumë e bukur. Kaq shumë u kënaq e u gëzua sa menjëherë filloi këngën e saj. Milingona që po punonnte ca më tutje sapo e dëgjoi mendoi me vete:      -“Filloi prapë kjo! Nuk zuri e nuk zuri mend! Po kësaj here nuk do t’i huaj asnjë kokërr. Unë punoj gjithë kohës e nuk e ngrej kokën fare nga puna, kurse zonja s’do t’ia dijë fare këndon   a   s’këndon!”- kështu foli me vete dhe vazhdoi punën, pa e ndërprerë për asnjë çast.     Gjinkalla as që e vriste mendjen të mendonte por vazhdonte gjithë e lumtur këngën e saj. Dhe po
Lexo me shume

KRITIKЁ MBI NJЁ PARATHЁNIE

-
Image
“Nёse hunda e Kleopatrёs do tё kishte qenё mё e shkurtёr e gjithё faqja e dheut do tё  kishte ndryshuar”, (Paskal Blez, Mendimet, fq.78,Plejad 2005, Tiranё) Jo pa qёllim e fillova shёnimin tim me kёtё thёnie tё Blez Paskal. Pёr analogji, nёse shkruesja e parathёnies sё botimit shqip tё vёllimit poetik “Tempulli i vetmisё”, tё autorit izraelit Zvika Sternfeld, Alisa Velaj, do tё ishte pёrqёndruar mё gjatё nё kuptimin dhe zbulimin e kuptimeve dhe simboleve hebraike, kjo parathёnie e thjeshtё dhe modeste do tё ishte krejtёsisht njё gjё tjetёr. Ёshtё e domosdoshme pёr njё kritikё serioze qё minimalisht, informacioni qё u jepet lexuesve tё jetё i saktё, sidomos kur ky informacion ka tё bёjё me njё kulturё tjetёr, tё panjohur. Pikёrisht pёr kёtё, saktёsia duhej tё ishte e padiskutueshme. Por ҫ ’ndodh? Nё botimin shqip tё “Tempullit tё vetmisё” tё poetit Zvika Sternfeld, botim 2016, Tiranё, Shtёpia Botuese Emar, nё vetёm dy faqe, 3-5, jepet informacion i shtrembёruar nё pёrpjekje pёr
Lexo me shume

SONTE HARRUAM TЁ BЁJMЁ DASHURI

-
Image
Hesht! Mos e prish kёtё heshtje Castin sublim Te zbulimit tё mistereve Kur fjalёt kthehen nё foshnje Dhe ne tё dy Nё dy tё porsalindur Qё zgjatim duart dhe ҫdo gjё e prekim Ngadalё-ngadalё… Symbyllur endemi  nё njё mjegull  qumёshti, Humbasim nocionin e Kohёs, Hapёsirёs… Dhe s’duam tё pёrmendemi…! Ah! Trup’ I burrit, i bukur, i fortё, Tё pёrkёdhel Dhe nё gishta ndjej si mё lёvrin Gjaku, muskujt, jeta Tё dua! Tmerrёsisht! Marrёzisht  tё  dua!                                                          Hesht!  Mos fol pra!                                                          Lёre Universin tё vazhdojё lojёn e pёrjetshme                                                          Tё ditё-natёs                                                          Ah! Tup’ i burrit, dikur i bukur,                                                          i fortё,                                                         Tё pёrkёdhel, ashtu, ngadalё,                                
Lexo me shume

Poezi nga vellimi "Paqe pa profet", 2012

-
Image
AUTOKTONE Mbi lëndinë të blertë Ngre shtëpinë e Ëndrrës time Me Dashuri Rrugën e shtroj Dhe për çati, Zemrën e ve Trishtimin le për gardh Ku vuajtja të mos hyjë E shpirt të japë kacavjerrë në të Dhe Vatrën e ngroh me Shpirt Dhe Llambën e Besimit Për udhëtarin ndez                                                                                     Mazal Tov!                                                                                     Dhe Jetën ushqej me jetë                                                                                     Vetëm atëhere jam në shtëpinë time,                                                                                     në ëndrrën time                                                                                     Barouh haba!                                                                                     Mirëseerdhët!                                                                                     NË FUND
Lexo me shume

AINSHTAJNI , ZGJEDHJET SHQIPTARE DHE MENÇURIA IZRAELITE

-
Image
Në një sistem demokratik ajo çka është e rëndësishme dhe e dukshme në një fushatë zgjedhore, padyshim që është lufta  që bëjnë partitë për të treguar  se partia tjetër nuk di të qeverisë. Të dyja ia dalin këtij misioni dhe të dyja kanë të drejtë. Nëse do bënim një analogji të thjeshtë me një nga teoritë  më të rëndësishme të kohës moderne, me teorinë e relativitetit të Ainjshtajnit, papritur gjendemi në të njëjtën situatë, veçse kësaj here në Univers dhe për Universin. Një nga rrjedhojat më të qenësishme të kësaj teorie është tërheqja e zonës rrethuese. Kjo gjë konsiston në idenë se një trup me masë i cili rrotullohet, merr me vete apo tërheq me vete kohëhapësirën rreth tij. E mbartur në kontekstin tonë, në një nga çështjet që na shqetëson më së shumti, në atë të zgjedhjeve, kjo teori na shpjegon fare qartë të gjithë mekanizmin gati-gati instiktiv të politikës në veprim. Jemi dëshmitarë të kësaj fushate zgjedhore, të mënyrës se si ekziston kjo fushatë nga të gjitha palët. E parë në n
Lexo me shume

BIOGRAPHY

Mimoza Erebara was born on 8th March 1963 in Tirana.

She attended and graduated in the University of Tirana ;the Faculty of History-Filology in the profile of albanian language and literature.

After graduation ,she worked for a long time as a journalist and a redactor in "Zëri i rinisë"and "Republika"journals ,in "Zani i Atdheut"radio and also in tv studios such as"Victoria"-Detroit USA,"Lira","Phoenix"etc.

She has been a collaborator with a lot of albanian medias and abroad.

She has already won many international and national prizes.She is honoured with the name of "Peace Ambassador".

Her relation with literature has started early ,publishing time after time in different periodic magazines of the time.

She is the author of:

To give company to a hope"poetry -1993

"Love cry"poetry-1996

"The adventures of 10×10 and the upside down Munuriro" novel-fairy tale-1996

"Mistakenly in love"stories,-1997

"Torn reason"poetry-1998

"Wrongeyed"original fairy tales-1999

"Hired lock"stories-2010

"Peace without a profet",poetry-2012,

He and She,love messages,poetry-2015

"Shalom my tear"poetry-2017

"Soul in the desert"

Antology of hebraic poetry,-poetry -2019