TAKIMET

Tregim nga ISAAK BASHEVIS SINGER

Verë e vitit 1946. Salloni i zonjës Kopitzky në Central Park West. E vetmja llampë rozë ndriçonte pas një mbështjellëse të zbukuruar me ca ornamente që i pëlqenin zonjës dhe që ishin si boçe, si sy, lule, buzë, si kupa gjinjsh. Të gjitha muret ishin të mbushura me piktura të Lotte Kopitzkyt, të realizuara nën gjurmët dhe drejtimin e mjeshtrit të saj Bhagahvar Krishna, një dijetar indu që mendohej se kishte jetuar në shekullin e IV. Në fakt ishte ai, Bhagahvar Krishna, i sotmi, që pikturonte palloin me bisht të artë, që nga brenda ngjante me fytyrën e Budës,ku pemët që prej tavolinës dukeshin si cullufe flokësh e fruta fantastike, rrethuar plot me gra të reja të planetit të Venerës me krahë të brishtë, të bardhë, me vëthë që dukeshin si të argjendtë. Mbi piktura mobiljet e vjetra dhe raftet e librave krijonin hije. Dritaret ishin të mbuluara me perde të trasha. Në tavolinën e rrumbullakët ishte edhe një tavolinëz, një trombë dhe një trëndafil.Pikërisht pranë saj ishte ulur doktor Zorach Kalisher, një burrë me shtat të shkurtër e shpatulla të gjera, ball të gjerë, me cullufe gjysëm gri që i merrte nga ana e prapme e kokës. Poshtë vetullave të verdha të mbërthenin dy sy të rreptë. Doktor Kalisher gati ishte pa qafë, koka e tij qëndronte drejt e mbi shpatullat e gjera dhe të kujtonte statuetat primitive afrikane. Hunda qëndronte si një pjatë. Mbi mjekrën e tij qëndronin ca qime të ralla. Do të ishte e vështirë të përcaktoje në ishte mbetje e një mjekre të rruar, apo qime të një lëkure jonormale. Përherë ishte i ngrysur, i rëndë dhe i mbyllur. Kur kthehej e fliste nga zonja Kopitzky, fliste një variant të çuditshëm yidish e gjermanisht bashkë.

-Çfarë do t’i ketë ndodhur mikut tonë Bhagahavar Krishnas? Ka humbur rrugës nëpër sferat e Qiellit?

-Doktor Kalisher, mos më kallni datën…- i përgjigjej zonja Kopitzky.-Nuk mund t’i japim urdhëra atij…Ka motivet dhe idetë e veta…Duhet të kemi durim…

-Po mirë, po qe se është e nevojshme…

Doktor Kalisher pikturonte mbi tavolinë. Për çdo herë lëshonte një ngjyrë të kuqe me penel. Zonja Kopitzky e çonte kokën pas mbi karriken me mbështetëse, duke e lënë të binte me qetësi. Kundër errësirës së llambës rozë, flokët e saj krejt rica dukeshin si një shportë e madhe, fytyra e trukuar, hunda e gjerë, mollëzat e dala dhe sytë e rënduar nga rimeli. Doktor Kalisher zbavitej shpesh duke menduar se kishte një bulldog të pikturuar. Burri i zonjës, Leon Kopitzky, një dentist, kishte vdekur që prej 18 vjetësh, duke e lënë atë pa fëmijë. Vejusha ia kishte dalë të jetonte me një siguracion. Më 1929 kishte humbur ç’kishte në Ëall Street, por pas disa kohësh kishte rifilluar një biznes tjetër, atë të tavolinës prej kristali. Doktor Kalisher uli kokën dhe mbylli sytë me duar, mërmëriti pak nga pak nën zë, siç bëjnë shpesh njerëzit e vetmuar:

-Eh, kemi arritur mirë dhe mjaftueshëm. Kjo është mbrëmja e fundit. Edhe creplich janë lodhur.

-Thatë gjë doktor?

-Asgjë.

-Kur më kall datën dhe më nxiton unë nuk vazhdoj dot lojën.

-Fantazma është me vonesë dhe kjo mjafton. Kush mendon se do të sorollatet më këtu? Është çmendur…megushe!

-Nuk po nxitoj, kam një mal me kohë. Po qe se ajo çka thonë amerikanët për kohën është e vërtetë, unë jam një tjetër Rockfeller.

Një kohë kishte tentuar të mendonte ndonjë gjë për thelbin e të vërtetës dhe të së drejtës, po koha e racionalizmit kishte kaluar. Që atëhere kishte përqafuar një filozofi antiracionaliste, një pjesë të edonizmit ekstrem që vinte që nga erotizmi, ku arsyeja dhe e drejta bazohej në teorinë e vdekjes absolute. Një pozicion që ishte interesant mes idesë së Hartmann Incoscio dhe Kabalasë së Rabi Isaac Luria, ku sipas të cilit, çdo gjë sado e vogël qoftë, më e vogël se një kokërrizë rëre, tregon se Hyjnorja është, ekziston në formën e Bashkimit. Ishte i njëjti sistem pikëpamjesh e mendimesh që doktor Kalisher më 1939 kishte lënë në Paris e në Nju Jork, duke lënë më parë pas shpatullave në Poloni, babain rabin, një grua që i kishte refuzuar divorcin dhe një të dashur, Nelën, me të cilën kishte bashkëjetuar me vite në Berlin e pastaj në Paris. Kur ishte nisur për Amerikë, Nela e kishte takuar gjatë një vizite që ai kishte bërë tek prindërit e tij në Varshavë. Kishte bërë përpjekje për të ardhur me të në Amerikë, po nuk kishte mundur të gjente punë as si përkthyese,as si redaktore apo në ndonjë katedër në ndonjë universitet amerikan. Në këto kohë doktor Kalisher ishte akoma i mbushur me shpresa. I kishin lënë një katedër në Universitetin Hebraik në Jerusalem, editorin në Palestinë ku edhe kishte qëndruar për të botuar librat e tij me të cilët ishte bërë i njohur në Zyrih e Paris. Po me plasjen e Luftës së Dytë Botërore, jeta e tij kishte filluar të ndryshonte. Agjenti i tij letrar kishte vdekur papritur dhe përkthyesi kishte qëlluar i paaftë për t’u vënë kapak gjërave, e megjithatë ishte zhdukur megjithë ca dorëshkrime, prej të cilave ai nuk kishte më asnjë kopje. Në shtypin yidish, për disa arsye misterioze, recensentët ishin treguar të liq dhe e kishin trajtuar si kafshë. Organizatorët hebrenj që kishin përgatitur më parë një sërë konferencash, i kishin anuluar më pas ato. Këto veprime shkonin në të njëjtën rrjedhë me filozofinë e tij personale se të gjitha vuajtjet nuk kishin asnjë interpretim tjetër pos erotizmit negativ e universal. Hitleri, Stalini dhe nazistët që kënduan hymnin e Horst Ëessel dhe që i shtrënguan dhe shfarosën hebrenjtë nëpër eksperimente të gjalla, s’ishin gjë tjetër vetëm kërkime të reja të formave dhe varianteve seksuale. Po doktor Kalisher kishte filluar dyshimet për të njëjtin sistem mendimesh dhe kjo e kishte çuar në dëshpërim. I ishte dashur të braktiste hotelin e tij për t’u transferuar në një dhomë për pako gjë. Dilte vërdallë me rroba të pahekurosura, kalonte ditën nëpër klube, pinte papushim tasa të pafund kafeje, pinte cigare të këqija dhe ia dilte të mbijetonte me pak dollarë, që një shoqëri asistence ia jepte çdo muaj.Refugjatët që njihte i përforconin të njëjtin mendim të tijin, apo i tregonin gjëra jo të sakta, sipas vendit nga vinin, nga Europa, dhe ai u kërkonte atyre gjithmonë pako me ilaçe dhe ndonjë mënyrë për të sjellë nga Polonia prindërit e tij, duke menduar nganjëherë të ndiqte rrugën prej Hondurasit, Kubës dhe Brazilit. Po ai, Zorach Kalisher nuk ia doli të shpëtonte asnjë të afërm të tij nga nazistët. Nga Nela gjatë gjithë kësaj kohe kishte marrë vetëm një letër.

Vetëm në Nju Jork kishte kuptuar se sa shumë e kishte dashur. Ishte me të vërtetë dashuri. Pa të, ai ndjehej impotent.

2

Çdo gjë vazhdonte si ditën e parë. Bhagahavar Krishna qëndronte aty e fliste anglisht me zërin e tij si të huaj, gjysëm mashkullor e gjysëm femëror, përsëriste gabimet e shqiptuara në gramatikën e zonjës Kopitzky një ish- fshatare e Karpateve. Doktor Kalisher nuk ia kishte dalë kurrë të gjente nacionalitetin e saj…hungareze, rumune, galiciane? Nuk fliste as polonisht, as gjermanisht dhe kishte humbur dhe yidishin pas shumë vite jetë në Amerikë. Fliste një gjuhë të përzier të cilës i ishte përshtatur edhe Bhagahavar Krishna. Dikur, në fillim të takimeve të tyre tek zonja Kopitzky, doktor Kalisher e kishte pyetur Bhagahavar Krishnën që t’i tregonte në detaje jetën e tij, por Bhagahavar Krishna i qe përgjigjur se i kishte harruar të gjitha. E vetmja gjë që dinte ishte se në Madra, një krahinë në Indi, fliste në tamil. Kur doktor Kalisher kishte kërkuar të bënte me të një bashkëbisedim në sanskrit, në Mahabbarata, Ramayana e Sahuntala, Bhagahavar Krishna i ishte përgjigjur se tashmë nuk kishte asnjë interes për literaturën dhe letërsinë e vendit të vet. Nuk njihte asnjë, tashmë, asnjë publikim. Madje nuk shfletonte as revistat në të cilat zonja Kopitzky ishte abonuar.

Për doktor Kalisher, kjo ishte e gjitha një shaka e madhe. Jetonte në një dhomë të mbushur plot me mbeturina ushqimesh të mara në lokal. Ishte prezantuar me zonjën Kopitzky më 1942,kur kishte marrë pjesë në një shfaqje të rëndësishme dhe i kishte qëlluar të ulej pranë saj. Po atë natë ai kishte lexuar shkrimet, kishte admiruar pikturat e saj, kishte dëgjuar sinfonitë e pëlqyera të saj. Disa herë kishte lënë para, sepse nuk dinte më ndonjë mënyrë tjetër për t’i fituar zemrën. Hante në shtëpinë e saj, gjellë vegjeterianësh, sepse zonja Kopitzky nuk e prekte as mishin, as qumështin, as vezën, po vetëm fruta e perime të prodhuara nga toka mëmë.Ishte e specializuar për të përgatitur sallatat. Në fillim Lote Kopitzky kishte pranuar një lidhje sentimentale me shpirtrat dhe të gjithë sëbashku besonin se një ditë do të zbriste mes tyre Shpirti i Madh i Bardhë. Veç kësaj, Bhagahavar Krishna kishte patur tendencë për të bërë ndërmjetësin. Po Lote Kopitzky nuk ia kishte përcjellë shpirtrave të saj përshëndetjet nga doktor Kalisher që ky i fundit u dërgonte Mjeshtëreve të Mëdhenj të Mbretërimit të Natyrës që edhe ata si Toka e Qielli në fillim të viteve ‘40 ishin në krizë në çdo pjesë të tyre. Ata besonin vërtetë se kishin dalë Forcat që ishin kthyer në pjesë të Ashramit dhe po përgatitnin një luftë kundër të Keqes Kozmike. Gerakia kishte nxituar të ndriçojë planetin Tokë dhe për të zbuluar burrat dhe gratë që kishin diçka të veçantë. Zonja Kopitzky e kishte siguruar doktor Kalisherin se ishte i zgjedhur për të luajtur një lojë të stërmadhe, pjesë e Rilindjes Universale. Po, ai e kishte një mision: të bindtte Mjeshtrat! I kishte premtuar asaj t’i telefononte, po nuk e kishte bërë. Kishte qëndruar për muaj në Filadelfia pa i çuar një kartolinë. Dhe ishte kthyer pa e njoftuar. Zonja Kopitzky ishte ndeshur me të, në një tryezë lokali në Bulevardin 6-të dhe e kishte gjetur gjysëm të dehur, me këmishë të pisët dhe me këpucë prej të cilave kishte kohë që kishin fluturuar takat. Nuk kishte asnjë dokument për të qëndruar në Amerikë, sepse refugjatët nuk kishin të drejtë për të kërkuar një leje qëndrimi.

Dhe tani, më 1946, çdo gjë që Lote Kopitzky kishte profetizuar ishte bërë realitet, Bhagahavar Krishna kishte dërguar mesazhet. Mjeshtërit i kujtonin doktor Kalisherit se kishin ende programe për të riparë në Këshillin e Pleqve. Humbja e atit fakti që familja e tij ndoshta e kishte pritur në Treblinda, Maidanek, Stutthof, për ta përcjellë të paktën atje Përtej, ishte padyshim vepër e Forcës së Dritës, Zhvillimit të Ciklit të Ri dhe si përfundim e rrugës drejt një zgjidhjeje të re për Dashurinë drejt një Ere të Re Akuatike.

Gjatë javëve të fundit, zonja Kopitzky nuk ja kishte dalë të thërriste shpirtin e Nelës, sikur e thërriste përherë. Nga doktor Kalisheri kishte patur një bashkëpunim të pakët për të hyrë në kontakt me formën e materializuar. Gjërat shkonin kështu: Bhagahavar Krishna i jepte një shenjë doktor Kalisherit duke i treguar një korridor të errët, që të çonte në dhomën e gjumit të zonjës Kopitzky. Aty në errësirë, pranë skrivanisë së zonjës qëndronte një shpirt që duhej të ishte Nela. I drejtonte doktor Kalisherit një murmuritje në polonisht duke i thënë fjalë të buta në vesh dhe duke i përcjellë fjalë të të afërmve dhe të miqve. Bhagahavar Krishna i kishte thënë shumë herë doktor Kalisherit që të mos takonte fantazma, sepse një kontakt i tillë mund t’i shkaktonte dëme serioze të dy palëve, si atij, edhe zonjës Kopitzky. Herët e pakta që ishte përpjekur t’i afrohej, ajo i kishte ikur me shkathtësi. Por megjithëse ngjarje të tilla e kishin ngatërruar, doktor Kalisheri ishte aq i ditur dhe i ekuilibruar sa ta dinte se ndodhej përballë një mashtrimi. Nuk bëhej fjalë për Nelën, as për gjestet dhe zërin e saj. Mesazhet që merrte nuk provonin asgjë. Tërë ato emra ia kishte thënë vetë ai zonjës Kopitzky kur ajo e kishte pyetur sipas mënyrës së saj. Po, ajo i kishte bërë pyetje. Megjithatë, doktor Kalisheri mbetej gjithmonë kurioz: kush ishte i shfaquri? Vegimi? Pse recitonte atë pjesë? Kishte shumë mundësi për para. Por fakti që Lote Kopitzky ishte e aftë të thërriste fantazmën, provonte që kjo, jo vetëm nuk gënjente veten e vet por edhe të tjerët. Sa herë që doktor Kalisheri përshkonte korridorin e errët bëlbëzonte: “Meshuge, e çmendur, grua qesharake!”

Atë natë doktor Kalisheri nuk kishte qejf të priste sinjalin e Bhagahavar Krishnës. Ishte mërzitur me ato absurditete. Prej vitesh vuante nga prostati dhe tani i duhej të shkonte në banjo çdo gjysëm ore. Një mik nga Varshava, i cili nuk lejohej të vinte në Amerikë, por që ushtronte fshehurazi profesionin e vet, e kishte këshilkuar që të mos e vononte operacionin, sepse mund të lindnin komplikacione të mëtejshme. Por Kalisheri nuk kishte as para për spital dhe as dëshirë të shkonte atje. Përpiqej që të shërohej me banjo, me hape që i kishte marrë nga Franca dhe me shishe me ujë të ngrohtë. Përpiqej deri t’i bënte vetes masazh. Normalisht shkonte në banjo sapo arrinte në shtëpinë e zonjës Kopitzky, por atë natë nuk kishte urinuar. Jeshillëqet e gjalla që zonja Kopitzky ia kishte dhënë t’i hante ia bënin zorrët çorap.

-“Ç’të bësh, jam tepër plak për kënaqësira të tilla”- mërmëriste me vete.

Ndërkohë që Bhagahavar Krishna fliste, doktori nuk arrinte dot as të dëgjonte. “Çfarë po llomotit ai idiot? Nuk është as në ndonjë vend të përshtatshëm…!” Sapo Bhagahavar Krishna dha sinjalin e tij të zakonshëm, doktor Kalisheri u ngrit. Prej kohësh këmbët i shkaktonin bezdi të madhe, po nuk ishin aq lluqe sa dukeshin në mbrëmje.

-Mirë,- vendosi- po shkoj në fillim në banjo.

Të arrije në banjo me këtë errësirë nuk ishte e lehtë. Doktor Kalisheri eci me kujdes duke nderë përpara duart, duke kontrolluar rrugën. Kur arriti banjon dhe hapi derën dikush rrotulloi rubinetin.

-Është ajo, vajza,-mendoi doktor Kalisheri. Ishte aq i tronditur sa harroi përse kishte shkuar aty.

-Ka shumë mundësi të ketë ardhur për t’u zhveshur. Ishte më shumë në siklet për veten se sa për zonjën Kopitzky.

-Pse i shërben? Për kë e bën gjithë komedi?- Sytë e tij ishin mësuar me errësirë. Kishte parë siluetën e vajzës. Ishte e shkurtër, e trashë. Mbase vetëm me brekë e sutjena. Doktor Kalisheri mbeti aty i hipnotizuar.

-Mjaft! Është gjithçka e qartë- deshte të bërtiste por gjuha i kishte ngecur mes dhëmbëve. I rrihte zemra dhe dëgjoi frymëmarrjen e vet.

Pas pak filloi të ecte dhe u kthye nga kishte ardhur, por ishte shumë më i tronditur nga ç’kishte parë. U pengua në një mbajtëse zarfash prej çeliku, u përplas për muri dhe vrau kokën. Bëri një hap prapa. Diçka ra dhe u thye, mbase një nga skulpturat antike të zonjës Kopitzky. Në atë çast filloi të binte telefoni, me një zhurmë të pazakontë, kërcënuese. Doktor Kalisheri u ngjeth. Papritur ndjeu një gjë të ngrohtë nëpër shalë. E kishte bërë në brekë si bebe.

3

-Mirë, kam arritur në fund- mërmëriti me vete- tani jam gati për goditjen.

U drejtua për nga dhoma e gjumit. I ishin lagur me pantallona e brekë dhe nuk kishte as brekë të tjera, as pantallona.Priti që zonja Kopitzky të përgjigjej në telefon. Po lutej që ajo të përmendej dhe të fillonte me titujt, aksionet,dhe dividentët e saj dhe e gjithë ajo njomësi e ngrohtë nëpër shalët rakitike të ishte thjesht një ëndërr e keqe. Po telefoni vazhdonte të tringëllinte. Vetëm në këtë çast u kthjellua për atë që i kishte ngjarë.

-Nuk do kthehem në shtëpi- tha. U drejtua drejt derës së mbyllur, po kishte humbur sensin e orientimit në këtë shtëpi labirint. Preku një dorezë dhe ajo u rrotullua. Kishte hyrë përsëri në banjo. Pa përsëri gruan me korse, po kësaj here fytyra i shkëlqente pjesërisht. Arriti ta shihte qartë. Në të qindën e sekondës kuptoi se bëhej fjalë për një mesogrua.

-Më falni, ju lutem- dhe u kthye mbrapsht.

Telefoni kishte pushuar së tringëllituri e pastaj rifilloi nga e para. Instiktivisht doktor Kalisheri ndezi një dritë të kuqe dhe dëgjoi zonjën Kopitzky që shkoi drejt aparatit. Ajo qëndroi, u përgjegj në telefon dhe e mbylli atë. Vetëm atëhere doktor Kalisheri foli:

-Zonja Kopitzky!

Zonja bëri një kërcim të trembur.

-Mbaruat?

-Nuk jam mirë. Duhet të shkoj në shtëpi.

-Nuk jeni mirë? Doni të shkoni? Çfarë keni? Zemra?

-Të gjitha.

-Prisni një minute.

Zonja Kopitzky, iu afrua, I dha një të puthur dhe e tërhoqi drejt soxhiornos. Telefoni vazhdonte të binte, por më në fund sërish pushoi.

-Pate ndonjë shtrëngim në zemër?-pyeti zonja Kopitzky- Ulu mbi divan. Thërrasim ndonjë mjek.

-Jo,jo, nuk ka rëndësi.

-Të të bëj masazh?

-Kam një sëmundje në të cilën nuk funksionon masazhi, prostatën.

-Çfarë? Tani po ndez dritën

Do deshte t’i thoshte që të mos e bënte, po gruaja e kishte rrotulluar çelësin e dritës. Drita e ndriçoi. Gruaja mbeti gojëhapur duke parë pantallonat e lagura. Ngeli pa gojë. Pastaj tha:

-Ja çfarë ndodh kur jeton vetëm!

-Më vjen turp nga vetja ime!

-Nga se duhet të të vijë turp? Do plakemi të gjithë një ditë. Askush nuk shpëton dot. Ishe në banjo?

Doktor Kalisheri nuk u përgjegj.

-Prit një çast, kam akoma rroba të atij. Kam menduar gjithmonë se një ditë do të jenë të dobishme…

Zonja Kopitzky doli nga dhoma. Doktor Kalisheri u ul në cep të një karrikeje, duke vendosur shaminë poshtë të ndënjurave. Qëndroi atje i trishtuar, i lagur, me një pamje foshnjërore, i gjithi i pushtuar nga një qetësi e brendshme që ia provokonte sëmundja. Për vite kishte patur frikë spitalet, mjekët e mbi të gjitha infermieret, që të ofronin menjëherë një afëri femërore dhe i trajtonin burrat si fëmijë. Kurse tani ishte gati për shprishjen e trupit të vet. Ishte gati për çmaterializimin, apo shpirtërimin e plotë.

-Eh, jam i mbaruar, kaput- tha me vete dhe vazhdoi të bënte bilancin e ekzistencës së vet. Nuk e kishte bërë më përa, gjithnjë e kishte shmangur këtë llogari me jetën, njëlloj si mjekët dhe spitalet, njëlloj si babain, Nelën -Filozofia? Cila filozofi? Erotizmi? Erotizmi i kujt?

Për vite kishte luajtur me frazat dhe nuk kishte arritur në një përfundim. Kjo që i kishte rënë atij, ishte në fakt brenda atij vetë. Përfundimisht ai nuk mund të shpjegonte as teoritë e Spinozës, as rregullat e Laibnicit dhe as dialektikën e Hegelit, e aq më tepër monizmin e Heekelit. Janë vetëm lojëra fjalësh, si ato të zonjës Kopitzky. Dhe më mirë që nuk i kam botuar të gjitha gomarllëqet e mija. E kujt do t’i duhen gjithë këto hipoteza absurde? Nuk shërbejnë për gjë…

Pa pikturat e zonjës Kopitzky vendosur mbi mure. Nën dritën e abazhureve dukeshin vërtetë punë amatorësh e shkollarësh. Nga rruga vinin zhurmat e makinave dhe thirrjet e fëmijëve dhe fishkëllima e trenit. Dera u hap dhe zonja Kopitzky hyri me një mal me rroba, një xhaketë, panatallonat, një këmishë dhe brekë e kanatiere. Iu drejtua:

-Ke qënë në dhomën e gjumit?

-Çfarë? Jo.

-Nela nuk ishte materializuar?

-Jo.

-Mirë, ndërrohu! Mos u turbullo nga prania ime

Ju afrua në divan me devocionin e një të afërmi. I tha:

-Vendosi këtu. Nesër do dërgoj t’jua sjellin gjërat tuaja të pastruara.

-Jo, jo, nuk ka kuptim

-E kam ditur që do të vinte një ditë, siç e kam ditur që ne të dy do të prezantoheshim pikërisht aty ku u prezantuam, në Bulevardin e Dytë.

-Dhe si?

-Janë “ata”, që m’i parathonë gjërat. Shiko njëherë me vëmendje dhe dil nga qenia njeri dhe menjëherë ke për ta kuptuar.

-Vërtet?! Po Nela ku është?

-Ajo ka akoma edhe shumë vjet jetë. Këtu ke nevojë për të. Duhet të përfundosh veprën.

-Vepra ime fluturon si fantazma e saj

-Janë fantazmat, janë. Mos ji kaq cinik. Na shohin që nga lart, na zenë për duarsh, masin hapat tanë. Për Rilindjen Ciklike të Universit jemi tepër më shumë të rëndësishëm se sa mund ta përfytyrojmë vetë këtë gjë.

Do të kishte dashur t’i thërriste:

-E atëherë, përse duhet paguar një grua kur ekzistokan fantazmat?- po qëndroi pa folur. Zonja Kopitzky u kthye për të dalë. Doktor Kalisher mori brekët e pantallonat dhe u fshi me shami. Për një çast qëndroi në këmbë me pjesën e trupit lart të veshur, por pa pantallona, si një klloun i çmendur. Pastaj veshi një palë brekë të gjëra e të ftohta si lëkurë gjarpëri. Pastaj iu desh të vishte një palë pantallona të ngushta që i vinin tepër të gjata.Duhej t’i nginte e t’i përthyente deri tek gjuri. Qëndroi të shplodhej pak. Në çast ju kujtua: pikërisht kështu e kishin veshur fëmijë, me rrobat e babait që të bënte si zog, pas ëmbëlsirës së Shabatit.Eh!, ato pantallona të bardha, xhaketa, shalli me xhufka dhe kapelja prej peliçeje…! Tashmë babai i tij ishte kthyer ushqim për mizat në ndonjë cep në Poloni, dhe ai, Zorach, ja tek ishte tani, ndoshta më keq se babai I tij, duke zhveshur rrobat e tij të lagura tek e veja e një dentisti! Shkoi tek pasqyra dhe pa të njëjtin imazh: nxori gjuhën jashtë si një fëmijë. Pastaj u rrëzua mbi divan. Telefoni filloi të tringëllijë përsëri dhe zonja Kopitzky u përgjegj përsëri. Aq shumë po përgjigjej sonte në telefon zonja Kopitzky sa ai pati një përshtypje se ajo nuk bënte më gjë tjetër. Doktor Kalisheri mbylli sytë dhe u ndje i qetë. Nuk kishte asgjë në të cilën të shpresonte.Nuk kishte Nelën e tij, nuk kishte Poloninë, nuk kishte babain, nuk kishte asnjë fëmijë. Thjesht, fare thjesht, nuk kishte asgjë mbi të cilën të mendonte.

Ëndërroi…

Gjendej në lokalin në rrugën 40, pranë Bibliotekës Publike. Qëndroi të merrte një ëmbëlsirë me vezë. Një refugjat po thoshte se mund t’i kishte shpëtuar të afërmit në Poloni, duke i kaluar të veshur me uniforma naziste. Lumturisht do t’i kishte çuar anijet në Polin e Veriut, o në të Jugut, o do kishte përshkuar Paqësorin. Do të ishin gati për të pushtuar Tokën e Zjarrit, në Honululu, në Jokahoma…Kudo që mund të dëshironte mund të ishte. Çuditërisht ndjente diçka të përbashkët me sistemin e vet të të menduarit në këto aventura mendore, vetëm se këtë herë erotizmi vinte si kujtesë, e jo si realitet i prekshëm, i kapshëm, i dashur…Qëndroi gjatë duke përfytyruar këto gjëra dhe thirri pa zë:

-Çfarë tipi marrëdhëniesh mund të ketë mes seksit, kujtesës dhe pushtimit të egos? E si funksionon në kohën pa mbarim? Nuk ka tjetër pos…kujt? Nuk po i kujtohej më, vetëm se e dinte se ishte mënyra më e mirë për të shpjeguar impotencën. E si mund të gjendet Nela këtu, po qe se ajo ka vdekur? Aq më pak tek ajo, e njëjta vdekje, nuk mund të ishte, dhe kurrë nuk mund të vinte si një amnezi seksuale. Do të ishte e papranueshme dhe e pashpjegueshme, do ishte tradhëti. Tradhëtia e saj. Jo, tradhëtia e tij. E para dhe e fundit. E vetmja. Tradhëti fryme që rrotullohej në ajër, në mendje dhe e torturonte pa i dhënë asnjë ndihmë. As edhe një të vetme për bé. Ai nuk po kuptonte më. Dinte që Nela ishte aty.

U zgjua e pa zonjën Kopitzky që po vinte drejt tij.

-Si je?

-Nela iku?- pyeti duke mërmëritur të njëjtat fjalë.

Duhej të ishte akoma përgjumësh. Zonja Kopitzky fërgëlloi e gjitha. Mjekra e saj u drodh. Sytë e saj të zinj qeshnin poshtë qepallave.

-Qesh, ëh? Vdekja nuk ekziston, në asnjë formë. Jetojmë përgjithmonë dhe dashurojmë përgjithmonë. Ja e vërteta e pastër.

Perktheu: MIMOZA EREBARA

(Shkeputur nga vellimi me tregime "Hena dhecmenduria" i nobelistit Isaak Beshevis SINGER)